Veranderd samenzijn

Wanneer het woord rouwen valt is de kans groot dat je denkt aan verlies door de dood. Dat verlies nog vele andere vormen kent, waarop ook een proces van rouw volgt, daar staan we niet vaak bij stil. Terwijl juist ook deze verliezen zoveel impact op iemands leven kunnen hebben. Waarbij begrip, steun en troost zo ontzettend welkom zijn.

12 november was het de dag van de mantelzorg. Ik deed mee aan een landelijke actie waarbij ik twee mensen die als mantelzorger hun tomeloze inzet vertonen, verraste met een gratis massage. Zo kwam ook P. in mijn praktijk. Een sportief uitziende man van halverwege de 40. Een vriendin had hem aangemeld omdat zij vond dat hij als mantelzorger wel wat ontspanning kon gebruiken.

Wanneer hij binnenkomt nodig ik hem uit te komen zitten. Zichtbaar is hij verbaasd als ik hem een kop thee aanbied en rustig plaatsneem in de stoel tegenover hem. “Ik dacht dat ik meteen op de bank zou gaan liggen”, zegt hij. Ik zie dat hij op het voorste gedeelte van de stoel zit, alsof hij elk moment kan opstaan. Ik zelf leun nog wat meer achterover en vraag hem of hij iets wil vertellen over zijn rol als mantelzorger. Hij vertelt over zijn vrouw die twee jaar geleden te horen heeft gekregen dat ze kanker heeft. Hij vertelt over het proces van operatie, bestraling en chemo wat daarop volgde “Het was een behoorlijke rollercoaster voor haar, maar het gaat nu weer goed hoor”. Terwijl ik naar hem luister neem ik waar dat zijn adem hoog zit. “Jeetje” zeg ik: “wat heftig, hoe was dat voor jou”? Het blijft een tijdje stil. Zijn wenkbrauwen fronsen en zijn ogen turen ergens naar een punt achter mij. Het lijkt of deze vraag hem terugroept van daar, het gebeuren van de afgelopen jaren, naar het hier en nu. “Tja”, zegt hij, “nu ik dit zo vertel merk ik eigenlijk dat het wel iets met me doet, ik vertel er nooit zo over”. “Nou” zeg ik, “dat kan ik me voorstellen, voor je vrouw een intens proces, maar ook voor jou”. Zijn blik verandert en hij kijkt me nu aan. “Ja” zegt hij, “misschien wel, ik heb daar niet zo bij stil gestaan, ik ben per slot van rekening niet degene die ziek is geworden”. “Nee”, zeg ik, “dat is waar, maar dit ziekteproces zo van dicht bij mee maken en de onzekerheid over jullie toekomst zal ook jou raken in allerlei opzichten”. Het is weer even een tijdje stil, hij is geraakt, ik zie het aan zijn ogen die zich vullen met tranen. Hij slikt ze snel weg en zegt: “Ja, maar ik sport lekker veel, dat geeft me afleiding”

Tijdens de massage nodig ik P. uit om met aandacht mijn handen te volgen. Om zo zijn lichaam te ervaren. Zijn getrainde lijf voelt hard en wat koud aan. Ik masseer zacht, met aandacht en rust. Wanneer ik vraag wat er voelbaar wordt geeft P. aan dat hij het lastig vindt. Hij merkt op dat zijn hoofd vol en druk is, nog bezig met het gesprek van ervoor. Ik nodig hem uit dit op te merken en te kijken of het lukt de aandacht opnieuw te verleggen naar mijn handen. Na een tijdje zegt hij: “Jeetje, wat bijzonder, doordat jij dat aan mij vraagt, realiseer ik me dat ik mijn lichaam eigenlijk niet echt voel, ik merk dat ik veel denk, best moeilijk om zo met mijn aandacht bij je handen te blijven. Maar ik ga het proberen”. Ik masseer rustig verder, en ik voel langzaamaan onder mijn handen zijn lichaam wat ontspannen.

Wanneer P. weer is aangekleed en we zitten, zegt hij: “Ik ben er eigenlijk een beetje stil van, ik vond het heel bijzonder, ik voel mijn lijf. Ik dacht altijd dat ik door te sporten mijn lichaam goed kon voelen, maar dit is anders”. “Wat maakt het anders”, vraag ik. “Ik voel dat ik er ben” zegt P. Het is even stil. Dan zegt hij, geëmotioneerd: “Weet je, het is net of jouw vraag van in het begin, hoe het voor mij is?, nu pas bij me binnenkomt. Het verwart me eigenlijk. Ik was niet bezig met mezelf, maar eigenlijk alleen maar met mijn vrouw en kinderen. Maar ik voel nu dat ik er ook nog ben. Dankjewel, zegt hij.

Met een folder over lichaamsgerichte begeleiding bij rouw en verlies verlaat hij mijn praktijk. Hij gaat nadenken over een vervolg.

Het raakt me. Een man die zo zorgzaam is voor zijn vrouw en kinderen. Zich niet echt bewust van het feit dat ook hij in een proces van rouw zit. Het leven samen met zijn vrouw niet meer hetzelfde is als voor de ziekte zich openbaarde. Ik hoop dat hij het zichzelf gunt om meer stil te staan bij dit verlies en zichzelf, zodat hij deze verandering kan verweven in zijn leven. Al dan niet met ondersteuning van lichaamsgerichte begeleiding. Hij moet het zelf doen, maar hij hoeft het niet alleen te doen!